domingo, 11 de enero de 2009

NOLA TRANSMITITU ETA ERAKUTSI BALOREAK GURE SEMEEI

Gure familian sortzen ditugun konportamentu ereduak dira gure semeen bizitzarako eta jokaerarako baldintza gogorrenak.

Gure semeen hazkuntza eta hezkuntza da edozein pertsonak burutu ahal izango duen zereginik garrantzitsuena. Gehienak esperientziaren bitartez eta gure gurasoen ispiluan begiratuz ikasten dugu gurasoak nola izan.

Gaur, alkoholaren erabateko erabilera eta beste droga batzuk, gure semeei, familia eta komunitateei eraginetan die eta izugarrizko presioei eragiten digu. Argiro, gutariko askok laguntza behar dute gure osasunerako mehatxu honetaz arduratzeko eta batez ere gure semeekiko.

Guraso moduan, lokarri gogorrak mantentzen hasi behar dugu gure familietan, gure semeekin maitaberak izaten, jokabide erregelak erakutsiz, konportamentu erregela hauek finkatuz eta bete ditzaten eginez, alkoholaren efektuei buruz jakinez eta beste drogei buruzkoena eta gure semeei entzunez.

Hezkuntzaren baloreak
Familia bakoitzak printzipioak eta ereduak zehazten duten jokabideei buruzko igurikapenak dituzte, “baloreak” gehituz. Alkohola edo drogak erabiltzea erabakitzen duten umeek, sustantzia hauen kontrako konbentzimendu gogor bat daukatelako izan ohi da, baloreen sistema batean oinarritzen diren diren konbentzimenduak.

Familian oinarrituz, eta balore erlijiosoetan edo/eta etikoak jende gazteari ezetz esatera lagunduz eta beraien erabakietara tinkatzera lagunduz.

Nola sarrarazi balore etikoak

- Baloreak modu zabal batean komunikatu.
Hitz egiozu zergatik prestutasun, independentzia eta erantzukizun baloreak garrantzizkoak diren, eta nola umeak balore hauen laguntzaz, erabaki onak hartzen dituzten.

- Norbere akzioak umearen baloreen garapenean eragiten dutela onartu.
Askotan, umeek gurasoen jokaerak imitatzen dituzte. Erretzen duten umeak adibidez, erretzaile izateko probabilitate gehiago daukate. Norbere tabako erabilpena ebaluatu, alkoholarena, errezeta gabeko medikamentuena edo eta drogena ere.

Norbere jokabide eta akzioak, umearen iritzia sortu dezakete. Hala ere, honek ez du esan nahi, afarian ardoa, garagardoa edo koktela hartzeko ohitura badaukazula, itxi egin beharko duzula.

Umeek ulertu eta balioztatu dezakete helduek legez egin dezaketenaren artean eta umeentzako egokia eta legala izan daitekeenaren artean. Ez utzi umeei alkohola edatearen eginkizunean, zuretzako koktelak nahastearena edo garagardo bat ekartzearena eta ez onartu umeak zure edariei sarrera izatea.

- Zure hitzak eta akzioak inplikatzeko gatazkak hausnartu.
Gogoratu umeek azkarrak direla gurasoak beraien akzioen bitartez señaleak bidaltzen dituztela antzematen. Zure semeari momentuan herrian ez zaudela telefonoz esatea, baloreen formazioan hezkuntza ezkorra izango litzateke.

- Umeak familiak baloreak ulertzen dituela ziurtatu.
Gurasoek batzutan, modu oker batean, umeek baloreak “bereganatuak” dituztela aintzat hartzen dute, izatez inoiz eztabaidatuak izan ez badira nahastuta izanez.

Zure umearen ulerkuntza probatu dezakezu situazio batzuk afari orduan eztabaidatuz adibidez. Galde iezaiozu adibidez, zer egingo zuen bere parean dagoen pertsona bati, txanpon bat jauziko balitzaio.

GURASO-SEMEEN ARTEKO ERLAZIOA

Seme nerabeekin erlazio on bat oholezteko dagoen sekretu bakarra, komunikazio on bat sustatzea da.

Bere seme nerabearekin erlazioa hobetzeko, komunikazio bide guztiak zabalik izatea ezinbestekoa da. Jakin beharra dago ere, askotan, kasu hoberenean helduaren portaera erronkaria izan daitekeela eta okerrenean zapuztua.

Hala ere, komunikazio on bat ez izatekotan, dena txarrera joan daiteke, hau gerora konpontzea zailagoa izango litzatekeena.

Bere seme nerabearekin komunikazio on bat izateko hainbat aholku:

Oinarriak eta printzipioak finkatzeko garrantzia.
Norbere eta semearen lasaitasun momentu bat aurkitu eta eseri bere ondean eta arazoak izatekotan jarrera egokia eta desegokia zein izango litzateke idatzi. Desegokiaren zerrenda muturrean, hitzezko abusua eta abusu fisikoa egon beharko litzateke.

Gauzak txarto jartzen hasten badira, bientzako deskantsu txiki bat onartu; bata bestearekin lasaitzeko 10 minutu artera egokia izango litzateke. Gogoratu, arauak bientzako dira.

Entzun hitzegin baino lehen.
Seme heldu bat gugana datorrenean, guraso aholkulari bat izatea oso errez bihurtzen den arre, askotan hauen entzunak izatea soilik nahi izaten dute. Aurre egin beti aholkuak ematen asteko tentazioari. Batzutan, helduak, beraien arazoak gurasoentzako ere garrantzitsuak direla jakitea nahi izaten dute, beraien bizitzari adeitsu gaudela eta bertan saihestu behar dituzten arazoei ere.

Ohiko erantzun bat “nire arazoak hain txikiak izango balira!” izan ohi da, baina gurasoak jakin behar dute, adin bakoitzerako arazoak esanahi desberdin bat dutela. Beste ohiko erantzun bat “arazo horiei aurre egiteko era X da” izan ohi da, denborak aldatu egiten direla ahaztuz eta askotan gure heldutasunaren esperientzia ez da gaurkotasunera ezartzen.

Gazteak, mota horretako erantzunak bakarrik izaten badituzte, beraien ahoa segituan itxiko dute eta hurrengo batean arazo bat izatekotan, zurekin berba egitera uko egingo dio.

Bere sentipenak ez txikiagotzea gogoratu.
Guraso moduan, egunero erantzukizunak, gure semeek bizitzen dituzten arazoak, guretzako arruntak diren arazoak ezkutatzea heldu gaitezke. Baina gure seme helduaren arazoak, beraientzako oso garrantzizkoak dira.
Beraien arazoak gureekin konparatuz ezer ez direla esanez, beraien bizitza ulertzeko nahirik ez duela ulertzera bakarrik eramango dute. Helduek bezala, beraiek sentitzen dutena baieztatzea soilik eskatzen dute nerabeak. Atentzio on bat eskaini beraien lagunekin eta eginkizunekin zer gertatzen den kontatzen dieten.

“Hori Nola sentiarazten dizun” esanez edo zeuk ere “ hori gertatzen zaizunean gorrotatzen duzula” esanez, beraien sentipenak ulertzen dituzula erakusten diezu eta hauek zein garrantzizkoak diren.

Modu aske batean hitz egiteko aukera eman.
Errez egiten al zaizu, zure semeari zurekin hitz egiteko jesartzeko eta gero kontatzen dizuna jasatea? Zeuk beraien pentsaerak, sentsazioak… azaltzeko lana egin duzu: Orduan zergatik harritzen dizu beraiek beraien iritzi pertsonala ematea gauza batzuen inguruan? Frogatu, adibidez, beraien ideiak eta pentsamenduak zeintzuk diren azaltzeko askeak direla, beti modu beneragarri batean.

Lasaitasuna eta ulerkortasuna gordez, modu horretan jardutera soilik ez diezu erakutsiko, baizik eta arazo bat eztabaidatzeko era zein den eta zein ez den erakutsiko diezu.

Eroso sentiaraz ezazu.
Erakutsi iezaiozu, zurekin izan behar duen solasaldi bakoitza, proba gogor eta garrantzitsu bat izan behar ez dela. Elkarrizketaren klima kontrolatu eta ahalik eta jasankorrena izan. Eztabaida gogor bat izan ostean, nerabe bat zigortzea, biengan gaitzaldi gogor bat eragitea soilik lortuko duzu, zigorra azken aukera bezala hartu behar delarik.

Bat ez etortzea onargarria dela kontuan izan, errespetuz egiten bada, izan ere, gerta daitekeena, modu honetan akordu batera eltzearena izango baita. Oso larri sentiarazten denean egin ditzakeen ekintzaz pentsatzera gelditu, edo egiten duenari buruz damutzera iritsi daiteke. Prest sentitzen denean, jakinarazi iezaiozu zure nerabeari, bere jokaera dela atsekabetu dizuna, baina ez bera.

Nerabeei ulertzea eta animatzea da guraso moduan gure bizitzan egingo dugun lanetariko zailena. Horregatik, komunikazio bideak zabalik izatea izango da bere seme nerabearekin erlazio on bat sustatzearen oinarria.

GURASO-IRAKASLE ORIENTAZIOAREN MAILA PERTSONALIZATUA

Orientazioaren maila pertsonalizatua:
Azkenik, burutzen ari garen guraso-irakasle berrikusketa honetan, ez dugu “laguntza berezia” (garrantzizko moldagabezia, larritasun egoerak, gazteen suizidio ahalaleginak…) eskatzen duten estrategiak ahaztu behar. Egoera honetan, irakasle eta tutore papera, adituei informatzea eta guraso adituen arteko kontaktuak burutzea da.

GURASOEN FORMAZIO MAILA. GURASOEN ESKOLA.

Formazio maila. Gurasoen eskola:
Askotan entzun ohi izan da gurasoen partizipazio falta eta irakasleekiko erlazioa “Gurasoak ez gaude prest…” agerpenarekin sortuta daudela.

Gurasoen jarreretan eta trebetasunean laguntzea izango litzateke helburua, eskola eta gurasoak lotzeko hezkuntza prozesua izango litzateke.

Askorentzat, esperientzia zehatza da prestakuntzarako bilakabidearen motorea, guraso eta irakasleak beraien jokabidetatik abiatuz bizi direla.

Beste irteera bat, Gurasoen Eskolaren sorkuntza izango litzateke, beraien humeen lanarekin kolaborazioan garapen onuragarri bat lortzeko helburua dutenak.

Bi kasu hauetan, zentroen Orientazio Departamentuak, guraso-irakasle partizipazioa eta kolaborazioa garatzeko papera daukate.

GURASO-IRAKASLE ESKUHARTZE MAILA

Eskuhartze-maila maila:
Orain arte guraso-irakasle erlazioaren inguruan jarritakoa, informazio mailan, guraso eta irakasleen ideien eta irizpideen araberakoa ez dela ikusi ahal izan da. Horregatik, lehengo zatia alde batera utzi gabe, elkarrizketa eta aholku onarpenari garantiza ematen zaion bigarren zatian sartuko gara.

Parte hartzearen maila hau erabat eraginkorra izan Darin, erlazioaren inguruko hainbat aspektu landu beharra daude, hala nola, bileraren helburuak finkatzea, parte hartzea eskertzea…

Parte hartzeak 3 maila izan ditzake:
1- Eskolak eskaintzen dituen zerbitzuen erabiltzen utza moduan.
2- Guraso elkarte eta irakaslegoaren arteko lankidetza moduan.
3- Erantzukizunak bereganatzeko, erabakiak hartzeko eta erabakietara heltzeko lorpen kooperazio jarduera moduan.

Parte hartzea bultzateko bide egokiak klase bilera, guraso-irakasle kolaborazio taldeak, gurasoen elkarteak… dira.

Hauen artean klase bilera bereizi nahi da, organizazio maila oso txikiarekin, guraso-irakasle komunikazio eta lana onartzen baitu. Klase bereko gurasoen bilerak eta talde berdin batean lan egiten duten irakasleak, onura handiak Portu ditzakeen aukera bat eskaintzen dute:

Irakasleak kurtsoaren planteamendu orokorrari buruz informatu ditzake (kurtso hasieran), talde zehatz horrentzat; edo honen eboluzioarena (kurtso amaieran).

Gurasoek beraien ekarpenak, aholkuak… burutzeko aukera daukate.
Aldi berean, bilera mota hauek, gurasoentzako hezkuntza prestakuntza moduan bilakatu daitezke.

Azkenik, ikasleak, gurasoek beraiek eskolan burutzen duten lanarekiko daukaten interesa somatzeko aukera daukate.

GURASO-IRAKASLE INFORMAZIO MAILA

Gurasoen orientazioa: komunikazioa, kooperazioa eta parte hartzea.
Helburu hauek lortzeko honako maila desberdin hauek landu ditzakeguz:

Informazioaren maila:
Gurasoak eta zentroak behaketaren inguruan, zirkunstantzian, detaileetan… jasotako informazio ugari daukate. Guraso zein irakasleak beraien artean informatzen ez badira, esfortzuen baterakidetasuna lortzea oso zaila izango litzateke.
Beraz, biek bizitzen, ezagutzen eta burutzen dutena transmititzera lortuko dugu:

1º Zentrora sartzean:
Kurtsoaren lehenengo hilabeteak, informazio zehatza elkarbanatzeko denbora giltza da, bai gurasoentzat zein irakasleentzat.

Gurasoei interesatzen zaien informazioa:
- Zetroaren azpiegita eta instalazioak.
- Zerbitzuak: jantokia, liburutegia, garraioa…
- Gobernuaren organoak.
- Hezkuntza Proiektua.
- APAren lan plana. Gurasoen eskola.
- Curriculum proiektua: jarduerak, metodologia…
- Urteko Programazio Orokorra (PGA)

Irakasleei interesatzen zaien informazioa.
- Familiaren estruktura.
- Maila sociokulturala.
- Hezkuntza irizpide eta prestakuntza.
- Haurren ezaugarriak: garapena, ohitura, nortasuna.

2º Trantsizio momentuetan:
Kurtso zein ziklo aldaketan, metodologia eta irakasle aldaketa sumatzen duten ikasleentzat, momentu kritikoak izan ohi dira, beraz eboluzio eta hezkuntza garapenaren inguruko informazioa elkarbanatzeko momentu erabat berezia eta garrantzitsua da.

Gurasoei interesatzen zaien informazioa:
- Haurraren ezaugarri eta jokabidea.
- Kurtso/ziklo barriaren inguruko informazioa: helburuak, metodologia, irakasgaiak, testu liburuak, tutoria...
- Euskarri klaseak, Orientazio Departamentuak, bekak, jarduerarako laguntzak...

Irakasleei interesatzen zaien informazioa:
- Testuinguru familiarra.
- Ikaslearen heldutasun garapena.
- Eskolaren errendimenduaren eboluzioa.
- Ikasleen erlazioaren dinamika.

ORIENTAZIO EKINTZAK GURASOEKIN:
1- Kurtsoaren batzarra
2- Bakarkako bilerak
3- APArekin kontaktatzea
4- Orientazio ekintzak gurasoekin

3º Eskolatik irteetzea:
Zentro batetik beste baterako trantsizioa, hezkuntza mailaren aldaketaz edo lan mundura sartzeaz, ikaslearen hezkuntza munduan momenturik delikatuenetakoa izan ohi da. Gurasoak eta irakasleak, informazio zehatza elkarbanatu beharra daukate.

Gurasoentzako informazioa:
- Beraien humeen ezaugarri pertsonalak, gaitasunak, interesak…
- Hezkuntza sistemak eskaintzen dituen ikasketak. Bekak etalaguntzak. Irteera profesionalak.
- Beraien haurren interes profesionalak.

Irakasleentzako informazioa:
- Ikaslearen gaitasunak eta interesak. Motibazioak eta itxaropen familiarra.
- Lanbide desberdinetako formazio eskakizuna.